Stosunki panujące pomiędzy pracodawcą i pracownikiem, winny być znormalizowane i zdefiniowane według ogólnie panujących zasad.
Zbiorem tych zasad jest prawo pracy, którego źródłem jest wielokrotnie uaktualniany Kodeks Pracy.
Źródła prawa pracy obowiązującego w naszym kraju
Jak wspomnieliśmy na samym początku, Kodeks Pracy jest najważniejszym źródłem prawa pracy. Jednak nie jedynym. Istnieją inne źródła o charakterze prawnym, które jasno definiują relację prawną pomiędzy podmiotem zatrudniającym pracownika a samym pracownikiem. Są to przede wszystkim:
- Akty wydane bezpośrednio na podstawie Kodeksu Pracy - mają one najwyższy priorytet, zaraz po samym Kodeksie Pracy.
- Inne akty i ustawy, które zostały wydane na podstawie źródeł ujętych w punkcie pierwszym.
- Postanowienia, które zostały ujęte w układach zbiorowych pracy.
- Dodatkowe porozumienia zbiorowe, będące swoistym uzupełnieniem przepisów i regulacji, dotyczących punktu trzeciego.
- Najczęściej zakładowe regulaminy i statuty.
Podstawowe i najważniejsze zasady prawa pracy
- Każdy ma prawo do podjęcia i wykonywania pracy na terenie Rzeczpospolitej Polskiej - w myśl tej zasady, każdy kto mieszka na terenie Polski, ma pełne prawo do wykonywania pracy. Oczywiście dotyczy to wszystkich osób, które w sposób legalny przebywają na terytorium naszego kraju.
- Każdy ma prawo do swobodnego nawiązywania stosunków pracy - Kodeks Pracy nie zabrania nikomu podejmowania jakiejkolwiek pracy i w jakichkolwiek odstępach czasowych.
- Wolność pracy - każdy może robić to co chce i co według niego daje mu satysfakcję.
- Obowiązkiem pracodawcy jest poszanowanie dóbr osobistych pracownika. Pracodawca nie może pod jakimkolwiek względem ich naruszać.
- Pracodawca jest zobowiązany do równego traktowania wszystkich pracowników. Dotyczy to również względów etnicznych, orientacyjnych, rasowych i religijnych. Jakikolwiek pracownik nie może być z tego względu dyskryminowany i to niezależnie od pełnionego stanowiska.
- Państwo ma obowiązek wprowadzenia zasady automatyzmu prawnego, której celem jest zapewnienie ochrony uprawnień pracowniczych.
- Pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia. Kodeks Pracy reguluje wartość najniższego wynagrodzenia, które w 2017 roku wynosi 2000 złotych brutto.
- Pracownicy mają pełne prawo do organizowania się w ramach związków zawodowych.
- Partycypacja zarządzania przedsiębiorstwem uprawnia pracowników do współodpowiedzialności za decyzje, obejmujące te kwestie, które dotyczą ich osobiście.
Najważniejsze definicje, wprowadzone przez Kodeks Pracy
- Pracodawca - jest to podmiot, który zatrudnia w celu realizacji założeń ekonomicznych pracowników.
- Pracownik - jest to podmiot który wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, jednocześnie otrzymując określone w umowie o pracę wynagrodzenie. Pracownik jest zobowiązany do przestrzegania zasad panujących w firmie, jak też do zachowania tajemnicy w kwestiach istotnych dla przedsiębiorstwa.
- Stosunek pracy - jest to prawna więź, łącząca ze sobą zarówno pracownika jak i jego pracodawcę.
- Umowa o pracę - dokument sporządzany w formie pisemnej, definiujący wszystkie zasady panujące pomiędzy pracownikiem i pracodawcą w ramach stosunku pracy.
- Spór zbiorowy - forma sporu pomiędzy grupą pracowników a ich pracodawcą. Spór ten zazwyczaj dotyczy kwestii związanych z wynagrodzeniem i zasadami pracy.
- Strajk - to najostrzejsza forma sporu zbiorowego. W strajku pracownicy przez jakiś czas powstrzymują się od wykonywania pracy na rzecz swojego pracodawcy, celem zmiany regulacji dotyczących zatrudnienia i wynagrodzenia.
- Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) - organ państwowy, którego zadaniem jest kontrola warunków pracy, głównie w ramach bezpieczeństwa i higieny pracy (zasady BHP).
- Świadectwo pracy - dokument, który pracodawca wystawia pracownikowi zaraz po wygaśnięciu, bądź rozwiązaniu stosunku pracy.